Joodse Begraafplaats
Start hier de digilesIn 1941 kiezen de Duitsers Zaandam uit om als eerste gemeente ‘Joden-vrij’ te worden. Voor de oorlog wonen er 320 joden in de Zaanstreek. Na de oorlog zijn dit er nog maar 140. Eén van de Zaanse inwoners die niet terugkeert is Roosje Drilsma. Abel Herzberg schreef: ‘Er zijn geen zes miljoen Joden vermoord, er is één Jood vermoord en dat is zes miljoen keer gebeurd. Zodat je, als je werkelijk zou willen weten wat de Jodenvervolging betekent heeft, zes miljoen biografieën zou moeten schrijven van deze zes miljoen enkelingen.’ Het verhaal van Roosje Drilsma is één van deze biografieën.
De Joodse Begraafplaats is te vinden aan de Westzanerdijk 310-312 in Zaandam.
In gesprek met getuigen
Christina Melk (1927)
"Roosje was een beetje een fijn, teer meisje. Maar een leuk en vrolijk kind. Niet bazig of zo. Er was dat eten daar. Die kippensoep, dat vond ik altijd heel bijzonder. Maar ik merkte wel dat het milieu anders was als bij mij thuis. Alhoewel wij keurige mensen waren, was het toch anders. Ze hadden natuurlijk ook andere gewoontes. Ik dacht: ze is anders. Wat deftiger vond ik het er."
Barbara Vollman-Petersen (1924)
"Mijn vader had in 1929 in een tijdschrift tegen Hitler gewaarschuwd. In ’33, toen Hitler aan de macht kwam, werd-ie naar Berlijn geroepen. Midden in de nacht kwam-ie terug, pakte zijn schrijfmachine, en is meteen naar Amsterdam gevlucht. Wij gingen een paar maanden later. Zaandam had de eerste rooie burgemeester van Nederland, die heeft al die Joden geholpen. Ter Laan, die was geweldig. Daardoor zijn die Joden naar Zaandam gekomen."
Klaas Kan (1937)
"Bij de familie Luijt hadden ze op een ereplaats een foto van Roosje en Leo, mijn moeder ook, die was er heel erg van geëmotioneerd. Vooral later heeft ze d’r érg veel om gehuild, want het waren goeie kennissen. Ik kan me dat voorstellen, ik ben in maart geboren en Leo in mei of juni, dus ik denk wel dat ze gelijk zwanger waren, dat geeft misschien een bepaalde band."
Tijdbalk
