De Zaanstreek in de Tweede Wereldoorlog

Garagehouder Piet Zwart fietst bij de Waakzaamheid en voelt dat er mannen achter hem fietsen die het op hem gemunt hebben. De 17-jarige Fred Kater wordt doodgeschoten voor het gemeentehuis bij de Burcht. Piloot Olson van de Betty-Jane komt in de Middel in Westzaan naar beneden aan een parachute. Jan de Dood wordt in zijn zolderkamer in Oostzaan doorboord door ‘verdwaalde’ kogels van een jachtvliegtuig. In Assendelft is een ‘Jodenbreestraat’ waar onderduikers veilig zijn. De Gedempte Gracht had ooit levendige Joodse gemeenschap met winkels, woonhuizen en een synagoge. Jan Goldschmeding, 23 jaar, kijkt als hij aan de Zaanweg in Wormerveer wordt gefusilleerd alleen maar in de ogen van een meisje dat daar staat. Van Gini Brilleslijper van de Lagedijk in Koog aan de Zaan is alleen nog maar een poëziealbum-versje bewaard. Badmeester Kuijper wordt doodgeschoten in Wormer omdat de Duitsers hem voor een vluchtende onderduiker aanzien.

Niet elke naam, gebeurtenis of plaats staat vermeld op de 28 oorlogsmonumenten uit de Zaanstreek, maar echt iedereen die tussen 1940 en 1945 heeft geleefd, kreeg te maken met de oorlog. En eigenlijk ook mensen van ver daarna.

De Zaanstreek staat bol van tekenen uit die tijd voor wie het wil zien. De meest opvallende daarvan zijn natuurlijk de oorlogsmonumenten. Wij tellen er 28.

Achter al deze gedenktekens – hoe onopvallend ook – schuilt een wereld van verhalen. De monumenten zijn opgericht naar aanleiding van fusillades, razzia’s, geredde onderduikers, aanslagen, represailles, illegale acties, stakingen en sabotageacties. Ze vertellen over opoffering, verzet en heldhaftigheid, maar ook van lafheid, angst en verraad.

Met deze verhalen laten we je graag een eigen beeld vormen over de Zaanstreek in de oorlog.